Orkubúskapur

ESB er efnahagslegt stórveldi og hefur þá stöðu í heiminum vegna iðnvæðingar sinnar. Þessari stöðu verður umfram allt að halda, en það merkir, að iðnaðurinn verður að vera samkeppnishæfur við iðnað annarra svæða. Varðveisla þessarar samkeppnisstöðu gengur eins og rauður þráður í gegnum alla stefnumörkun ESB, sérstaklega í orkumálum þó því sé ekki mikið flaggað í opinberum málflutningi. Þar þykir vænlegra að leggja áherslu á baráttuna við hlýnun jarðar til að réttlæta þær ráðstafanir sem gerðar eru. Þannig hefur náðst betri árangur í að sannfæra fólk um að rétt sé að málum staðið.

Meðfylgjandi mynd sýnir hlut ESB í vinnslu og innanlandsnotkun ríkja heimsins (heimild EU; Energy in figures 2018) Þar kemur í ljós, að bandalagið var með 5,5% af framleiðslu heimsins en 11,9% af innanlandsnotkuninni 2016. Sama ár fluttu þeir inn 70,4% af gasi (LNG) og 61,2% af kolum (hörð kol). Bandalagið er því mjög háð innflutningi, mun háðari en helstu keppinautarnir Bandaríki NA og Kína.

Þetta er kvíðavænleg staða fyrir iðnveldi í í heimi með þverrandi orkulindir og ekki síður fyrir fjármálaveldið þar sem á iðnaðinn og byggir tilveru sína á honum. Bandalagið verður greinilega að minnka orkunotkun sína með því að hvetja til annars vegar orkusparnaðar og hins vegar öflugra rannsókna á nýjum orkulindum. Hvort tveggja næst fram með hækkun orkuverðs og boðun enn meiri hækkana, en það virkar vel í saman markaðshagkerfi.

Stór hluti eldsneytisnotkunar ESB fer til til vinnslu raforku og þar þykir vænlegast að ná góðum árangri þó aðrir geirar séu ekki undan skyldir.  Bandalagið er með í gangi öflugar rannsóknir á hefðbundnum kjarnaofnum, sem beinast að því að fjöldaframleiða þá. Slík fjöldaframleiðsla gæti lækkað kostnað kjarnorkuvera um 20 til 30% hefur undirrituðum virst raunhæft af lestri á netinu. Bretar, sem nú eru á leið út úr bandalaginu hafa hug á annarri tækni, en stefna líka á fjöldaframleiðslu. Þá er bandalagið með í gangi heimsins stærsta rannsóknarverkefni á sviði kjarnasamruna.

Það tekur langan tíma að ná fram nauðsynlegum breytingum og aðlögun bæði almennings og iðnaðar. Á sama tíma þarf að halda uppi samkeppnisstöðu iðnaðarins gagnvart helstu keppinautum og það er ekki létt verk.

Hlýnun jarðar.

Það er ekki auðveldi að koma tímanlegum ráðstöfunum fram í ríkjum bandalagsins á grundvelli heimsendaspár um endimörk eldsneytisvinnslu, þar sem málflutningurinn mundi nánast hljóma sem uppgjöf fyrir hinu óhjákvæmilega. Þó engin dómur sé hér lagður á réttmæti kenningarinnar um hnattræna hlýnun á ábyrgð mannsins kemur hún nánast inn sem himnasending fyrir stjórnvöld ESB í stöðunni.

Því sem maðurinn veldur getur hann breytt. ESB hefur því tekið forystu í baráttunni gegn hlýnun jarðar og hefur gengið lengst þjóða í að lýsa yfir vilja til niðurskurðar á kolefnalosun út í andrúmsloftið. Þar er miðað við 27% niðurskurð fyrir 2030. Jafnframt hefur ESB gengið ötullega fram á loftslagsráðstefnum Sameinuðu þjóðanna og leitast við að fá aðrar þjóðir til að setja sér svipuð markmið. ESB mun þó ekki skuldbinda sig fyrr en aðrar þjóðir eru tilbúnar til þess líka. Helstu keppinautarnir Kína og USA er erfiðir í taumi. Kína hefur ekki tekið í mál að hefjast handa strax, en stendur þess í stað í stórfelldri uppbyggingu kolaorkuvera. Bandaríkjaþing hefur ekki tekið í mál að samþykkja neinar skuldbindingar, en þar hefur þó náðst verulegur árangur í niðurskurði kolefnalosunar enda mörg fylki Bandaríkjanna mjög ákveðin í þeim málum. þannig var frá Parísarsamkomulaginu gengið, að Obama forseti hafði vald til að samþykkja það og Trump hefur nú sagt sig frá því. Því hefur markmiðum Parísarsamkomulagsins ekki enn verið breitt í skuldbindingar eins og átti að gerast á loftslagsráðstefnu í Póllandi fyrir nokkru.

Það er ekki um það deilt, að jörðin hefur hlýnað á undanfarinni öld, en stóru spurningunni, hve mikið af þeirri hlýnun er vegna athafna mannsin hefur þó ekki verið svarað á óyggjandi hátt. Margir þeirra vísindamanna sem hafa sett sig inn í kenninguna og hafa staðgóða þekkingu á eðlisfræði og stærðfræði telja ekki vera um neina sönnun að ræða fyrir þeim tölum sem nefndar hafa verið um áhrif losunar gróðurhúsagasa, en nú er helst rætt um 2,5°C í því sambandi ef ekki eru gerðar róttækar ráðstafanir. Þessir menn vilja láta báða hópa njóta vafans, þá sem telja allt þetta mál stórkostlega blekkingu eða áhrifin svo lítil, að maðurinn geti ekkert gert sem um munar til að minnka þau og hina sem leggja fullan trúnað á kenninguna.

Svo er það stóri hópurinn sem ekki hefur þá menntun á nákvæmlega réttum sviðum að þeir telji sig geta lagt óháð mat á hlutina. Þeir verða að velja sér aðila til að trúa og Sameinuðu þjóðirnar með loftslagsnefndina í broddi fylkingar er stórt nafn í því samhengi.

Loftslagsnefndin,  IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) er alþjóðleg stofnun, sett á fót 1988 af umhverfisstofnun Sameinuðu þjóðanna (UNEP) og alþjóða veðurfræðistofnuninni (WMO) til að sjá þjóðum heims fyrir skýrri sýn á stöðu þekkingar og vísinda er lúta að veðurfarsbreytingum ásamt afleiddum umhverfisáhrifum og efnahagslegum samfélagsáhrifum þeirra. Þessi aðgerð WMO og UNEP var samþykkt af allsherjarþingi SÞ sama ár. IPCC fer yfir og metur allt hið nýjasta af vísindalegu framlagi heimsins á sínum sviðum, en framkvæmir hvorki neinar rannsóknir sjálft, né hefur eftirlit með gögnum eða grunn stærðum. Aðildarríki eru 195. Þar koma saman hin tæknivæddu iðnríki sem vilja tryggja áframhald menningar sinnar, sem byggir á mikilli orkunotkun (m.a. ESB-ríkin), ríki sem eru að ná iðnríkjunum vilja tryggja, að þau geti áfram farið sínu fram og ríki sem eru efnahagslega illa stödd sækjast eftir stuðningi. Það fer ekki hjá því, að þarna sé þung pólitísk undiralda.

IPCC gefur reglulega út úttektarskýrslur þá síðustu, AR5 árið 2014. AR6 mun koma út 2022 og næsta loftslagsráðstefna verður 2023. Úttektarskýrslurnar greina frá vinnu innan þriggja sérhæfðra vinnuhópa, um vísindalegan grundvöll, afleiðingar breytinga og mildandi áhrif. Auk þess er gefin út samantekt fyrir stefnumótendur og er það áhrifamesti partur skýrslunnar og sá partur sem mest endurspeglar stefnu IPCC.

Fjölmiðlar sækjast mest eftir að birta niðurstöður um hrikalegar afleiðingar breytinga og gera þá í leiðinni harðar kröfur um mildandi ráðstafanir. Þetta ásamt því, hvernig stjórnmálaöfl hafa nýtt sér þetta starf hefur valdið því, að boðun og eftirfylgni baráttunnar gegn hlýnun jarðar hefur fengið á sig trúarlegan blæ, sem hefur skaðað hið vísindalega grundvallar starf sem þarna fer fram og ef til vill skekkt áherslur í baráttunni. Þannig sátu meðal annars rannsóknir um þátt úthafanna í loftslagsbreytingum lengi á hakanum og ráðstafanir í raforkugeiranum hafa reynst bera minni árangur en almenningur hefur haft ástæðu til að vona. Alt er þetta að líkum þegar þessi vettvangur er orðið undirlagður pólitískri baráttu ríkja heims um efnahagslega stöðu.

Vísindamenn hafa á áranna rás töluvert lækkað mat sitt á umfangi þeirrar hlýnunar sem losun gróðurhúsagasa veldur, en enn hefur mikilvægustu spurningunum þó ekki verið svarað svo að svarið geti talist vísindalega sannað, en þær eru: 1) Hve mikil er ábyrgð mannsins á hlýnun síðustu aldar; 2)  hvað getur hann mildað áhrif gróðurhúsagasanna mikið með ráðstöfunum sínum og 3) hvert er svið áhættunnar af samanlögðum áhrifum náttúrunnar og aðgerðum manna.

Í samantekt IPCC á AR5 er fyrstu spurningunni svarað á þann veg, að yfirgnæfandi líkur séu á, að meir en helmingur hlýnunar síðustu aldar séu af manna völdum. Þegar þess er gætt, að enn hefur ekki tekist að finna stærðfræðilega lýsingu á áhrifum sjávar til að nota í loftslagslíkönum og heldur ekki á áhrif sólar og skýjafars er þetta ekki mjög sannfærandi svar, en fyrir hinn almenna mann er það mjög gildishlaðið.

Íslensk sjónarmið

Á Íslandi hefur lengi verið mikill vilji til að bregðast við hlýnun jarðar með minnkun á  notkun eldsneytis og fleiri ráðstöfunum. Hlýnunin er þó aðeins smávægilegt vandamál hér. Okkar mál hafa frekar snúist um að nýta þau gæði sem hlýnunin hefur í för með sér eins og göngur nýrra fiskistofna á miðin og nýting aukinnar jökulbráðnunar í ám landsins. Til dæmis tekur Landsvirkjun, að tillögu þess sem þetta skrifar mið af hlýnandi veðurfari við áætlanir sínar um orkugetu framtíðar.

ESB stjórnar hækkun orkuverðs vegna hlýnunar hjá sér með álögum og þær hækkanir eru ótímabærar fyrir okkur. Þó ESB sé mikilvægur markaður þá er afgangurinn af heiminum okkur enn mikilvægari og við þurfum ekki síður að gæta samkeppnistöðu okkar í þeim heimshlutum.

Þurrð eldsneytisbyrgða heimsins verður vandamál hér eins og annarstaðar þegar eldsneytisverð fer að hækka, jafnvel mjög hratt og skyndilega eins og markaðsverð gera iðulega þegar framboð vöru minnkar. En það gildir sama hér og varðandi hlýnunina, vandamálið er ekki tengt raforkugeiranum, heldur samgöngum, fiskveiðum og flutningum milli landa. Þar þurfum við að láta til okkar taka og það mun kosta ærna fjármuni.

Við keppum ekki á alþjóðavettvangi með orkuverðum ESB eins og orkupakkinn mun þvinga okkur til þegar fram líða stundir. Orkuverð hér verða að taka mið af samkeppnistöðu á öðrum vettvangi og þar mun okkur ekki veita af því forskoti sem auðlindir okkar gefa okkur. Við getum því ekki átt fulla samleið með ESB í þessu máli og verðum að hafna þessum pakka.  

Greinin birtist í Viðskiptablaði Morgunblaðsins  3. Janúar 2019

Hofundur greinarinnar er lögmaður og yfirlögfræðingur Icelandair Group og verður því að teljast hluti af fjármálaelítunni hér á landi. Einn rauði þráðurinn í löggjöf ESB varðandi raforkumál er að tryggja fjárfestum viðunandi arð og nægar tryggingar svo einkafjármagnið leiti í greinina. Þetta hefur í för með sér hækkun arðkröfu í raforkugeiranum og þar með hærra raforkuverð en ella og jafnframt tryggingu þess, að notendur raforku, sem eru allir þegnar þjóðfélagsins greiða allan kostnað og bera alla áhættu af öllum fjárfestingum í greininni, annað hvort gegnum markaðsverð, gjaldskrár flutnings og dreififyrirtækja eða skatta. Löggjöf ESB útfærð að fullu hér á landi felur því í sér aukin tækifæri á sviði orkumála fyrir fjárfesta og fjármálastofnanir almennt, sem fá til meðhöndlunar það fé sem bundið er í eignum raforkufyrirtækjanna. Fjárfestar hér hafa lengi haft augastað á raforkufyrirtækjunum sem fjárfestingartækifæri og því eðlilegt að fulltrúar þeirra tali fyrir samþykkt þriðja orkupakkans, sem er töluvert skref í átt til þess að færa alla stjórn raforkuvinnslu hér á landi undir framkvæmdastjórn ESB.

Ari gerir lítið úr því,  að regluverkið myndi fela í sér of víðtækt valdframsal á fullveldi Íslands og telur það ekki standast lögfræðilega skoðun. Andstæðingar orkupakkans halda því hins vegar fram, að þriðji orkupakkinn ásamt viðbótum sem fram eru komnar feli í sér fullt valdaafsal á orkuauðlindum Íslands utan þess valds sem felst í eignarréttinum og verður að sýndarvaldi þegar tekið er tillit til allra þeirra ákvæða sem felast í öðrum þáttum EES-samningsins. Þetta er ekki lítið valdaafsal. Ari bergmálar þarna skoðanir sem hafa komið frá lögfræðingum á vegum ráðuneyta. Spyrja má hvort lögfræðingar almennt telji það í lagi að fullveldi Íslands sé afsalað að fullu með spægipylsuaðferðinni. Helstu stjórnlagafræðingar Íslands, prófessorarnir Stefán Már Stefánsson og Björg Thorarensen telja svo ekki vera.

Ari segir líka: „Meginmarkmið regluverksins er að tryggja frjálsa samkeppni með raforku og gas innan EESsvæðisins.“ Þetta er einfaldlega ekki rétt. Megin markmið regluverksins er að tryggja framkvæmdastjórn ESB alt vald yfir orkumörkuðum fram hjá öllum öðrum stjórnvöldum á ESB/EES-svæðinu.

Það er eitt einkenni málflutnings þeirra lögfræðinga sem vilja samþykkja þriðja orkupakkann, að þeir vitna sem minnst í þau lög sem verið er að innleiða og líta aðeins á einstök lagatæknileg atriði eins og hvort Orkustofnun sé sjálfstæð gagnvart ráðherra í úrlausn mála. Það þykir þeim ekki mikil breyting og Orkumálastjóri er þeim sammála þar um, enda kveðst hann hafa slíkt sjálfstæði í raun, þar sem pólitísk fyrirmæli ráðherra þyki yfirleitt óviðeigandi. Lítum aðeins nánar á þetta sjálfstæði.

Þegar Orkustofnun gegnir störfum landsreglara sem skilgreind eru í tilskipun nr. 72/2009 starfar hún ekki í sama lagaumhverfi og ella. Þá ber henni að vinna að þeim markmiðum sem eru tilgreind í tilskipuninni og tryggja framkvæmd stefnu ESB, hver sem íslensk stefna kann að vera og vinnur þau störf í raun undir eftirliti ACER. Í tilskipuninni segir í 35. grein:

• „5. Til að vernda sjálfstæði eftirlitsyfirvaldsins skulu aðildarríkin einkum tryggja að:a) eftirlitsyfirvaldið geti tekið sjálfstæðar ákvarðanir, óháð öllum aðilum á sviði stjórnmála, og hafi aðskildar árlegar fjárúthlutanir, sjálfræði við framkvæmd fjárúthlutana, og fullnægjandi mannafla og fjármagn til að sinna skyldustörfum sínum“ [þýðing ESA].

  Þetta virðist vera allmiklu meira sjálfstæði en bara hvað varðar sjálfstæði gagnvart ráðherra í úrlausn mála og spurning er hvort ekki sé einnig um að ræða fullt sjálfstæði gagnvart Alþingi og þeim stefnumarkandi ályktunum sem þar kunna að verða gerðar. Það er líka spurning hvað gerist ef landsreglarinn fær ekki nægar fjárveitingar að eigin mati og framkvæmdastjórnar ESB. Mun þá framkvæmdastjórnin kvarta til ESA eða kæra til EFTA-dómstólsins? Sú leið er greinilega opin. Það er heldur ekki rétt hjá Ara, að Orkustofnun heyri undir yfirstjórn ráðherra í öllum málum. Þegar stofnunin starfar sem landsreglari hefur hún stöðu jafnfætis ráðherra, eða eins og einnig segir í 35. gr. tilskipunarinnar, þá skal hún vera „lagalega aðgreind og óháð öllum öðrum opinberum aðilum eða einkaaðilum að því er varðar starfsemi“ [þýðing ESA].

Hræðsluáróðurinn um útilokun okkar úr EES samstarfinu sem bergmálaður er í greininni hefur aldrei verið rökstuddur einu orði öðru en að við vitum ekki hvað muni gerast. Það er engan vegin eðlilegt né tákn um sjálfstæði þjóðar að hún afsali sér jafn takmarkalaust fullveldi yfir auðlindum sínum eins og gert er með þriðja orkupakkanum og viðbótum hans.

Ef Alþingi telur að samþykkt þriðja orkupakkans standist ekki stjórnarskrá og fellir hann, þá hefur hvorki ESB né aðrar þjóðir EES samningsins nein viðbrögð sem samræmast þeim samningi önnur en fella úr gildi viðaukann um orkumál gagnvart okkur. 

Eftir því sem árin líða finnst manni draumar helstu stjórnenda og stefnumótenda ESB sækja meir og meir í þá hugsýn sem ofanritaður titill lýsir og þessir draumar endurspeglast bæði í þeim viðbrögðum sem sjást þegar einhver ógn gerir vart við sig og því hvernig reynt er að gera EFTA löndin eins lík ESB og hægt er, en þar ræður ESB ferðinni. Sífellt oftar heyrast talsmenn ESB segja, við þurfum að þjappa okkur saman og fela leiðtogum okkar meiri völd. Hvað okkur á hrærir á stjórnarskráin að leggja línurnar um það, hve mikil völd má framselja til ráðamanna annarra landa, en í ljósi síðustu atburða á þessu sviði má spyrja hvort hún sé raunverulega virk lengur. 

Þegar þetta er ritað er nýlokið fyrir Alþingi meðferð frumvarps um persónuvernd, sem innleiðir lög ESB um þetta mál. Þessi lög munu að margra mati stangast á við Íslenska stjórnarskrá að því leyti, að þau fela erlendri stofnun dómsvald á Íslandi. Önnur lög eru í bígerð, en það eru lög um verslun með raforku, sem hafa sömu annmarka og hin fyrri. Fyrir fáum árum voru einnig staðfest lög sem hafa þessa sömu annmarka, en það eru lög um meðferð fjármagns. Þótt löginn hafi öll þennan sama galla í mismiklum mæli, þá er eðli þess sem þau fjalla um misjafnt og misjöfn þörf á að samræma löggæslu ríkja með þessum hætti. 

Þjóðir heims eru sjálfstæðar og hafa kringum sig landamæri svo hafa megi stjórn á fólki og varningi sem fer inn og út úr viðkomandi þjóðríki. Einn er þó sá hlutur sem ekki er unnt að hafa stjórn á með þessari aðferð, en það er fjármagn. Fjármagn, eða réttara sagt eigendur þess leita að bestu tækifærunum til ávöxtunar og virða þá engin landamæri. Fyrir því er eðlilegt, að ríkin leiti leiða  til að sameinast um lög og aðrar aðferðir til að hindra svik og hverskonar misbeitingu fjármagns. 

Persónuvernd er vaxandi krafa fólks í hinum vestræna heimi og beinist ekki hvað síst gegn hringsóli persónuupplýsinga á netmiðlun og notkun þeirra til að hafa áhrif á skoðanamyndun. Það skiptir einstakling á Íslandi auðvitað minna máli hvert orðspor hann hefur í Rúmeníu en hér heima auk þess sem einstaklingar í þessum löndum hafa misjafna þörf fyrir svona vernd, misjafnar ástæður til að krefjast hennar og misjöfn tök á að verja sig sjálfir. Það er því ekki jafn rík ástæða til að koma þessari vernd á með sameiginlegum lögum, en ástæða eigi að síður. 

Með rafmagn gildir allt öðru máli. Rafmagn fer ekki yfir landamæri nema þjóðirnar hafi komið sér saman um að tengja rafkerfi sín og raforkuflutningar eru undir fullri stjórn stofnana viðkomandi ríkja. Ástæðan fyrir setningu sameiginlegra laga um raforkuviðskipti er sú ein, að stjórn ESB telur hagkvæmara að láta eina stofnun stjórna öllu sem við kemur raforkuviðskiptum milli landa innan sambandsins. Ísland er ótengt við önnur lönd og sýnt hefur verið fram á, að þörf er á að hafa önnur grundvallar atriði á í heiðri á markaði hér en gildir í orkukerfi ESB. Það er því algerlega óskiljanlegt hvers vegna við eigum að innfæra lög ESB um viðskipti með rafmagn. Eina sjáanlega ástæðan sem hægt væri að heimfæra er draumurinn: "Eitt ríkjasamband, ein regla, ein forsætisnefnd" 

Öll krefjast þessi lög viðmikillar skýrslugerðar fyrir stjórnvöld ESB, svo hægt sé að greina virkni þeirra hér á landi. Þegar sett er upp leppstofnun fyrir ESB, það er stofnun sem er svo óháð stjórnvöldum, að hún má hvorki þiggja né leita fyrirmæla frá neinu innlendu stjórnvaldi og hefur fjárveitingar sínar beint frá Alþingi, þá eru fyrirmæli í lögunum um hvað skuli teljast verkefni stofnunarinnar og leiðbeiningar frá ESB um hvernig skýrslur skuli gerðar. Fái stofnuninn ekki nægar fjárveitingar til að skýrslur hennar verði óaðfinnanlegar getur forsætisnefndin að sjálfsögðu beitt sér og krafist úrbóta. Sú krafa hlýtur að lenda á Alþingi, sem hefur ekkert um þessa skýrslugerð að segja annað en veita fé. Er ekki þarna smá lýðræðishalli í viðbót við það sem fyrir er? 

Á sama tíma eru annir ráðuneyta við innleiðingu og þýðingu á tilskipunum og reglugerðum ESB orðið svo miklar að vöxtum, að lög á borð við þau sem nefnd eru hér komast ekki fyrir Alþingi fyrr en svo seint, að hvorki gefst tími fyrir stofnanir þjóðfélagsins að veita nauðsynlegar umsagnir, né Alþingi sjálft að yfirfara hin nýju lög á viðunandi hátt. Ekki gefst tími til raunhæfs kostnaðarmats og virðast starfsmenn ráðuneyta ófærir um, að leggja faglegt mat á afleiðingar laganna og bæði ófærir um að kynna sér og óviljugir að ræða faglega áhrif þeirra. Þarna virðist vera að koma upp blind hlýðni við boð ESB. 

Yfirleitt eru þýðingar á lögum ESB samþykktar í kippum og án allrar umræðu í fjölmiðlum. Nú eru þegnar þjóðfélagsins hver og einn að lögum skyldur til að vita sjálfur hvaða lagafyrirmæli gilda um hegðun hans, en fréttir samt ekkert af þessum breytingum nema þá í gegnum lögfræðing sinn hafi þegninn ráð á slíkum. Þegnar landsins hafa annað að gera en lesa Lögbirting í þaula alla daga. Þeir vakna svo upp við það einn góðan veðurdag, að hér er komið upp allt annað lagaumhverfi en þjóðin taldi vera, en það er einmitt sú þróun sem virtir fræðimenn á borð við Stefán Má Stefánsson og Björgu Thorarensen hafa varað sterklega við. 

Ísland er smáþjóð sem býr í erfiðu landi og þarf að eyða hlutfallslega meira fé en aðrar þjóðir í í hluti eins og að tryggja samgöngur milli þegna sinna, rækta jörðina og yfirvinna fjarlægð til markaða. Þessi þjóð hefur ekki efni á öllu því skrifstofuveldi sem núverandi umfang á sambandi okkar við ESB krefst. Þegar svo farið er að glitta í drauminn um eitt ríkjasamband, eina reglu og eina forsætisnefnd hjá embættismönnum skrifstofuveldisins, þá er það kvíðavænlegt.

Það er nú ekki íkja langt síðan ritskúmur þessi fór að útbreiða skoðanir sínar á netinu, varlega í fyrstu, enda komu þá engin mótmæli sem heitið gat neinssaðar frá, bara hvatning. Þetta átti þó eftir að breytast. Skúmurinn gerðist djarfari, vakti aðra netbúa fjótt til andsvara og hefur nú að líkum fengið á sig stimpi, ef ekki marga slíka fyrir sérvisku og kreddufestu. 'Sic transit gloria mundi!

Ritskúmurinn leiddist síðan út í það, að fara að tjá sig á síðu þar sem rætt var um Borgarlínu og færðist nú fjör í leikinn. Nú skyldi sýna, að hér ríkti víðsýnið og rökhyggjan og enginn skortur skyldi vera á uppbyggjandi athugasemdum. Hmmm! Fljótlega hröklaðist fuglræfillinn út í horn undan athugasemdum eins og Sannaðu mál þtt", "Komdu með heimild", "Lestu þetta" og svo framvegis. Aumingja ritskúmurinn átti ekki nema eitt ráð, að mynda sér skoðun í kvelli og ybba síðan gogg af öllum mætti meðan hann tók pólinn í hæðina. 

Í ljós kom, að af nokkur hundruð meðlimum síðunnar voru fáir að tjá sig, flestir þeirra með fast mótaðar skoðanir og af þeim margir sem ekki vildu ræða málin, aðeins láta sína skoðun yfirgnæfa. Hæst lét þó í bergmálshellinum.

Borgarlínan er mál, sem þróað er hjá samtökum sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu. Þetta eru 6 sveitarfélög með það langstærsta, Reykjavík í broddi fylkingar. Hinum 5 minni stjórna að sögn sjálfstæðismenn, en Reykjavík stjórnar vinstri meirihluti undir forystu samfylkngarmannsins Dags B Eggertssonar, sem í þessu máli styðst mikið við félaga sinn í borgaratjórn, Hjálmar Sveinsson. Kynning malsins og ábyrgð lent fyrst á þessum mönnum. 

Þetta mál er spunnið úr tveim þáttum. Sá fyrr er gamall draumur um skjólgóða borg með mannlíf á götum og bíla í bakgrunni, með latttetorg á götuhornum þar sem sólin er ekki jafn velkomin skugganum, hvar sitja lepjandi listamenn fremjandi list hver fyrir annan. Þetta var hinn fjarlægi draumur hvers einasta íslendings sem hafði keypt sér bíldruslu svo hann mætti komast út á lóð sína i úthverfi og byggt þar hús sitt. Fyrst var flutt inn í hráa steypuna, pússað og málað og garðurinn ræktaður þar til upp var risin glæsihöll með kartöflubeð í bakgarðinum og krakkana kjagandi í kring og auðvitað engin tími fyrir drauminn. Flestir telja nú draum þennan óraunsæjan, nema hópur vinstri manna sem enn sér hann í hillingum og eiga nú sína fulltrúa í borgarstjórn í þeim Degi og Hjálmari.

Hinn þátturinn kemur frá vaxandi umferðateppum á samgönguæðum í Reykjavík sem hindrar íbúa grannbæjanna í því að komast til vinnu sinnar og börn þeirra í að komast til skóla. Þarna er augljóslega þörf á betri almenningssamgöngum og jafn augljóst er, að þær verða að fá meira rými á vegum. Í þessum þætti speglast hin upphaflega Borgarlínuhugmynd.

Þessir þættir spunnust saman og úr varð hrein ógn. Allt að 200 milljarða fjárfesting í léttlest, ekki bara milli Reykjavíkur og grannbæjanna, heldur einnig innan Reykjavíkur. Þessu fylgdi breytt skipulag og þétting byggðar umhverfis breytt mannlíf kringum glæsilegar biðstöðvar lestar eða hraðvagna. Það fyrsta sem vakti athyglina var þó ekki þetta, heldur hinn skefjalausi glansmyndaáróður og framsetning á tölum sem hlutu að villa um fyrir hverjum þeim sem reyndi að bera þær saman, eins og  greinilega var ætlast til.

Í þessum upprunalegu kynningum fæddust svo umræðupunktar og slagorð sem hafa bergmálað á vefnum síðan. Þar má nefna hluti eins og að breyta þurfi Reykjavík úr þeirri bílaborg sem hún er, að vegna Borgarlínu muni sparast stórkostlegir fjármunir í umferðamannvirkjum eins og mislægum gatnamótum, að þjóðin muni af sömu ástæðu spara ógrynni fjár með minni bílakaupum og það hafi verið stórkostle mistök á sínum tíma að skipuleggja Reykjavík sem bílaborg.

Fyrst í umræðunni var auglýsingaskýrslum um Borgarlínu skvett fram ásamt samskonar efni erlendis frá í löngum bunum. Allt fer þetta samt þverrandi nema bergmálið og frá sumum sést orðið ekkert nema bergmál og hnjóð á þá sem eru annarrar skoðunar. Þessir síðustu hafa þó heldur orðið minna áberandi og komið aðrir sem eru nægilega ósammála til að ræða málin, en nú með sýn á fleiri sjónarmið. Þeta er líklega það sem kallast að umræðan þroskist.

Hvað varðar Borgarlínuna sjálfa, þá hefur hún solítið breist. Hin dýra léttlest er ekki lengur upp á borðum og komið er í ljós, að Borgarlínan kemur ekki alfarið í stað ýmissa umferðamannvirkja. Hún er smátt og smátt að færast nær sinni upprunalegu hógværu hudmynd, að flytja fólk á milli staða á hagkvæman hátt, en þangað er nokkur spölur enn. Það hins vegar, hvernig þeir félagar Dagur og Hjálmar hafa stýrt málum hefur valdið þvi, að sennilega er töluvert erfiðara fyrir okkur að takast á við það, að hakda annarri umferð gangandi meðan við innleiðum einhvers konar Borgarlínu nú en var fyrir 5 árum síðan. Sennilega verðum við að taka svona 3 til 5 ár í, að ná stöðunni upp í viðunandi horf og átta okkur betur á framtíðinni.